Khu giao tế Quảng Bình, tọa lạc tại thôn Giao Tế, Đức Ninh, Đồng Hới, Quảng Bình, được thành lập ngày 21-8-1954 và giải thể vào tháng 7-1988.

Nằm ẩn mình tại thôn Giao Tế, Đức Ninh, cách trung tâm thành phố Đồng Hới chỉ 3km về phía Tây, Khu Giao tế Quảng Bình – một di tích lịch sử quốc gia – mang trong mình dấu ấn của một thời kỳ lịch sử hào hùng. Được thành lập ngày 21-8-1954 và chính thức giải thể vào tháng 7-1988, trong suốt 34 năm hoạt động, cơ quan này đã thể hiện vai trò quan trọng trong ngoại giao quốc tế, đón tiếp chu đáo hơn 450 đoàn khách trong và ngoài nước. Nhận thức được giá trị lịch sử to lớn của Khu Giao tế Quảng Bình, Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch) đã công nhận nơi đây là Di tích lịch sử cấp quốc gia theo Quyết định số 3518/1998-QĐ-BVHTT, ngày 4-12-1998.

Khu giao tế Quảng Bình, được thành lập tại thị xã Đồng Hới, ban đầu đảm nhận nhiệm vụ trọng yếu là đưa đón các đoàn cán bộ, chiến sĩ miền Nam tập kết ra Bắc và các đoàn khách thăm, công tác tại tỉnh.

Năm 1964, bom đạn Mỹ trút xuống miền Bắc, Giao tế Quảng Bình phải đối mặt với thử thách chưa từng có. Để đảm bảo hoạt động tiếp khách, họ liên tục di dời trụ sở, chia nhỏ đội ngũ, hoạt động tại nhiều điểm trong tỉnh như Đức Ninh, Cộn, Nghĩa Ninh, Lý Ninh, Bố Trạch… Dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt, tinh thần phục vụ của Giao tế Quảng Bình vẫn tỏa sáng, góp phần giữ vững tuyến đường huyết mạch, phục vụ kháng chiến.

Năm 1970, Ủy ban hành chính Quảng Bình khởi công xây dựng Khu Giao tế trên đồi Đức Ninh. Tuy nhiên, công trình dang dở phải dừng lại khi đế quốc Mỹ tái chiến, đẩy cuộc chiến tranh vào vòng xoáy mới đầy nguy hiểm. Khu Giao tế buộc phải di dời lên vùng Cộn, nơi an toàn hơn, để tiếp tục phục vụ công tác chiến tranh.

Được thành lập vào ngày 21/8/1954 và chấm dứt hoạt động vào tháng 7/1988.

Năm 1973, ngay sau khi Hiệp định Pari được ký kết, Quảng Bình nhận nhiệm vụ cấp bách xây dựng Khu Giao tế tại Đức Ninh. Đây là nơi đặt trụ sở cho tổ cố định quốc tế đóng tại Đồng Hới, nhằm giám sát việc thực thi Hiệp định Genevơ. Mặc dù vừa trải qua cuộc chiến tranh tàn khốc và thiếu thốn, Quảng Bình vẫn nỗ lực hết mình, nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ trọng đại này.

Khu Giao tế, với diện tích gần 4 héc-ta, đã nhanh chóng hoàn thành và đi vào hoạt động. Được chia thành nhiều khu vực phục vụ nhu cầu của khách du lịch trong và ngoài nước, bao gồm nhà nghỉ, nhà làm việc, hội trường, bếp ăn…, khu Giao tế là địa điểm lưu giữ những giá trị lịch sử đặc biệt. Nơi đây đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia vào năm 1998, là minh chứng cho một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc.

Trong 34 năm hoạt động, cơ quan này đã đón tiếp hơn 450 đoàn khách quốc tế và trong nước.

Tháng 5 năm 1973, khu vực Giao tế trở thành tâm điểm của giới báo chí trong và ngoài nước. 19 đoàn ngoại giao quốc tế cùng với Đoàn Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam – Việt Nam, do bà Nguyễn Thị Bình dẫn đầu, bao gồm ông Trịnh Đình Thảo, Nguyễn Hữu Thọ, Thích Đôn Hậu và nhiều nhân vật quan trọng khác, đã tập trung tại đây để chuẩn bị cho sự kiện ra mắt chính thức của chính phủ mới.

Tại khu vực Giao tế này, tháng 7/1973, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã đón tiếp và nhận quốc thư của 11 quốc gia, bao gồm Rumani, Albani, Mông cổ, Nam Tư và một số quốc gia khác, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc thiết lập quan hệ ngoại giao của Chính phủ Cách mạng lâm thời.

Giao tế Quảng Bình đã thể hiện vai trò quan trọng ngay từ nhiệm vụ đầu tiên: phục vụ phái đoàn quốc tế giám sát Hiệp định Giơnevơ.

Tháng 9/1973, Khu Giao tế tại Đồng Hới vinh dự đón tiếp Đoàn khách cao cấp của Đảng và Nhà nước Cuba do Chủ tịch Fidel Castro dẫn đầu. Tại đây, Chủ tịch Castro đã dành nhiều ngày để thăm vùng giải phóng ở Quảng Trị. Dáng người cao lớn của ông khiến chiếc giường trong phòng nghỉ trở nên quá ngắn. Bộ phận hậu cần Quảng Bình phải gấp rút gọi thợ mộc thay thế hai thanh giường, kéo dài chiếc giường lên hơn 2 mét. Căn phòng này hiện vẫn được bảo tồn, trở thành một phần của Khu di tích Giao Tế. Trong chuyến thăm, Chủ tịch Fidel Castro đã trao tặng người dân vùng cát Quảng Bình món quà ý nghĩa: xây dựng Bệnh viện hữu nghị Việt Nam – Cuba ở Đồng Hới, góp phần chăm sóc sức khỏe cho nhân dân địa phương.

Khu Giao tế từng là nơi làm việc và nghỉ ngơi của nhiều lãnh đạo cấp cao, từ các nước Lào, Campuchia, Tiệp Khắc, Đảng Cộng sản Pháp đến các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Lê Đức Thọ của Việt Nam. Tại đây, những quyết sách quan trọng về giải phóng miền Nam đã được vạch ra, ghi dấu những sự kiện lịch sử trọng đại, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc.

Khu Giao tế được tôn tạo khang trang hơn vào năm 2009, với các dãy phòng khách quốc tế, khách trong nước, phòng hội trường, sân vườn, cổng, hàng rào đều được đầu tư nâng cấp. Ban Quản lý Di tích tỉnh còn bổ sung một phòng trưng bày tại dãy nhà hội trường, trưng bày các tư liệu, hiện vật liên quan đến lịch sử của di tích, giúp du khách hiểu thêm về giá trị văn hóa của Quảng Bình.

Khu Giao tế Quảng Bình ngày càng thu hút du khách, đặc biệt là những người muốn tìm hiểu về lịch sử. Nơi đây từng là địa điểm dừng chân của nhiều lãnh đạo Đảng và Nhà nước, trong đó có Chủ tịch Cu Ba Phi đen Catxtơrô. Phòng nghỉ của ông khi đến thăm Quảng Bình giờ đây trở thành điểm đến thu hút sự tò mò và lòng ngưỡng mộ của du khách.