Đình Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt tại thôn Kim Bảng, Minh Hóa (Quảng Bình) là di tích lịch sử cách mạng, lưu giữ những dấu ấn hào hùng của cuộc kháng chiến chống Pháp.

Minh Hóa, miền núi Quảng Bình, không chỉ níu chân du khách bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn ẩn chứa những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo. Nơi đây lưu giữ những địa danh lịch sử, văn hóa quý giá như di tích Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt, góp phần tô điểm cho bức tranh văn hóa đa sắc của vùng đất Quảng Bình.

Đình Kim Bảng và Hang Lèn Cây Quýt – hai địa điểm lịch sử và du lịch hấp dẫn, mang vẻ đẹp hoang sơ và giá trị văn hóa độc đáo.

Đình Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt, tọa lạc tại thôn Kim Bảng, xã Minh Hóa (huyện Minh Hóa, Quảng Bình), là những địa danh lịch sử ghi dấu ấn hào hùng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nơi đây từng chứng kiến sự kiện trọng đại – Đại hội đại biểu tỉnh Đảng bộ Quảng Bình lần thứ II diễn ra vào ngày 19/5/1949, góp phần vào lịch sử vẻ vang của tỉnh và của cả dân tộc.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Minh Hóa, Quảng Bình đóng vai trò chiến lược quan trọng, là căn cứ địa cách mạng kiên cường. Nằm giữa một vùng đất rộng và bằng phẳng, đình Kim Bảng, dù không quá rộng lớn, lại sở hữu vị trí chiến lược thuận lợi. Từ đây, các con đường bí mật xuyên rừng dẫn đến mọi ngả, bảo đảm an toàn và bí mật cho các đại biểu tham dự đại hội. Cạnh đình Kim Bảng, những hang lèn rộng và sâu như hang Quýt, hang Diêm, trở thành nơi trú ẩn an toàn cho hàng trăm người, sẵn sàng đối phó với mọi bất trắc.

Đình Kim Bảng

Để đảm bảo an toàn cho đại hội, Huyện ủy Tuyên Hóa đã lựa chọn hang Diêm làm nơi đặt vọng gác bảo vệ vòng ngoài. Lực lượng dân quân du kích được bố trí canh gác suốt ngày đêm tại đây. Hang Quýt, với vị trí ẩn蔽，được chọn làm nơi trú ẩn hoặc tổ chức đại hội trong trường hợp xảy ra sự cố.

Nơi đây, tinh thần cách mạng của nhân dân bừng lên, một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ. Chỉ trong thời gian ngắn, 4 ngôi nhà dã chiến đơn sơ được dựng lên quanh đình Kim Bảng, minh chứng cho sự quyết tâm phục vụ đại hội. Đồng bào Minh Hóa không chỉ chung tay góp sức mà còn dốc lòng ủng hộ từ vật nuôi đến lương thực, rau củ quả, biến nơi đây thành một tấm lòng ấm áp. Hàng chục cán bộ, du kích và người dân miệt mài phục vụ đại hội suốt 12 ngày, nâng niu từng khoảnh khắc ý nghĩa của sự kiện lịch sử.

Để bảo đảm an toàn và bí mật cho Đại hội, 8 vọng gác được đặt trên điểm cao quanh đình Kim Bảng, canh giữ nghiêm ngặt. Sự bảo mật tuyệt đối khiến thực dân Pháp phải mất đến 7 ngày sau khi đại hội bế mạc mới phát hiện. Phát điên, chúng lập tức điều máy bay đến ném bom, thiêu rụi đình làng.

Đại hội đại biểu tỉnh Đảng bộ Quảng Bình lần thứ II là cột mốc lịch sử trọng đại, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nghị quyết Đại hội đã đáp ứng kịp thời nhu cầu của quân và dân Quảng Bình, đưa phong trào kháng chiến lên tầm cao mới, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của cả nước. Ý nghĩa của Đại hội không chỉ giới hạn trong phạm vi tỉnh Quảng Bình, mà còn lan tỏa và tạo động lực mạnh mẽ cho phong trào kháng chiến trên toàn quốc.

Dấu ấn lịch sử hào hùng của Quảng Bình, từ đình Kim Bảng đến Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 2, đã hun đúc tinh thần quật khởi, trở thành động lực và hành trang cho Quảng Bình vươn lên trong thời bình. Với tinh thần ấy, Quảng Bình đã vượt qua khó khăn, giành được những thắng lợi to lớn trong công cuộc đổi mới, xây dựng quê hương và hội nhập quốc tế.

Di tích lịch sử cách mạng đình làng Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt, được công nhận là di tích cấp tỉnh theo Quyết định số 1088/QĐ-UBTTDL ngày 9-7-1999 của UBND tỉnh Quảng Bình, là minh chứng hùng hồn cho tinh thần bất khuất của nhân dân Quảng Bình trong suốt cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Ngày 15-7 – ngày Quảng Bình quật khởi, cũng là ngày truyền thống lịch sử của tỉnh, khơi dậy niềm tự hào và động lực cho thế hệ mai sau tiếp nối truyền thống anh hùng, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Được xây dựng vào năm 1924 và hoàn thành năm 1925, Đình Kim Bảng là công trình kiến trúc bằng gỗ, mái lợp tranh, nền đất, gồm hai phần: đình Tiền và đình Hậu. Trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, đình từng bị máy bay địch phá hủy. Sau chiến tranh, đình được sửa chữa thành trường học và nhà kho quốc phòng. Năm 1966, đình lại bị bom Napalm tàn phá. Năm 2004, Đình Kim Bảng được tỉnh đầu tư khôi phục trên nền đất cũ, trở thành điểm du lịch văn hóa, giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho các thế hệ.

Đình được phục hồi và tu bổ vào năm 2004, khôi phục lại vẻ đẹp cổ kính của kiến trúc truyền thống.

Hang lèn Cây Quýt, điểm dừng chân hấp dẫn bên cạnh đình Kim Bảng, mang trong mình dấu ấn lịch sử. Nằm ẩn mình giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hang lèn ngày nay được tạo lối đi lên thuận tiện nhờ những bậc đá xếp khéo léo, mời gọi du khách khám phá vẻ đẹp hoang sơ, kỳ bí.

Hang Lèn Cây Quýt, cách đình Kim Bảng khoảng 500m, là một hang động có chiều cao trung bình 3m, rộng 15,5m, sâu 22m với cửa hang rộng 10m.

Hang lèn Cây Quýt

Hang lèn Cây Quýt là minh chứng cho lịch sử hào hùng của vùng đất này. Nơi đây đã từng là địa điểm tổ chức Đại hội II tháng 5 năm 1949, Hội nghị quân chính của sư đoàn 325A tháng 9 năm 1964 và cũng là nơi cất giấu 400 tấn lương thực trong những năm chiến tranh chống Mỹ. Năm 1968, huyện tổ chức mừng công bắn rơi chiếc máy bay thứ 3.000 của Mỹ trên miền Bắc tại đây, khẳng định vai trò quan trọng của Hang lèn Cây Quýt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Hang lèn Cây Quýt, một di sản văn hóa được nhà khảo cổ học người Pháp M.cô-la-ni thuộc trường Viễn đông Bác cổ Hà Nội khai quật và nghiên cứu, đã hé lộ những bí mật lịch sử. Các phát hiện trong hang bao gồm những công cụ bằng xương và sừng hươu, nai, võ sò, cùng với những công cụ bằng đá đẽo thô sơ và hai công cụ đá có dấu mài. Ngoài ra, còn có những hòn đá sa thạch có dấu khoét, những hòn cuội khắc cành lá hoa thảo, những cục quặng sắt hetmatite, mãnh sắt trong đống vỏ sò và những công cụ bằng sắt. Những hiện vật này minh chứng cho cuộc sống và hoạt động của người tiền sử tại hang lèn Cây Quýt.

Làng Kim Bảng, một bức tranh bình yên với nắng vàng rải nhẹ trên đồng ruộng xanh ngát, tiếng chim ríu rít hòa cùng gió thổi xào xạc, mang đến cho du khách cảm giác thư thái, an nhiên.

Minh Hóa, vùng đất ghi dấu lịch sử hào hùng của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nay là điểm du lịch đỏ đầy ý nghĩa. Những địa danh lịch sử, những câu chuyện hào hùng được lưu giữ, góp phần tôn vinh giá trị văn hóa, lịch sử của vùng đất giàu truyền thống cách mạng này. Không chỉ là điểm du lịch lịch sử, Minh Hóa còn thu hút du khách bởi khung cảnh núi non hùng vĩ, bầu không khí trong lành và cuộc sống bình dị, thân thiện của người dân địa phương.